Masyarakat Baba

MASYARAKAT BABA

Baba merupakan satu kumpulan etnik yang mula menetap di negara kita mulai kurun ke 15 dan juga meruapkan satu kategori Peranakan Cina. Dalam pada itu, terdapat pelbagai definisi yang diberikan kepada Baba. Menurut J.D Vaughan, Baba adalah sebutan bagi penduduk asli Negara Bengal terhadap anak – anak Eropah. Gelaran ini digunakan olh orang India di Pulau Pinang apabila mereka merujuk kepada orang Cina. Manakala menurut Felix Chia pula, kemungkinan kaum Cina yang datang ke Melaka berkahwin dengan wanita tempatan lalu melahirkan Baba.

Walaubagaimanapun, dalam catatan sejarah, baba merujuk kepada kaum Cina yang berturunan campuran dengan orang tempatan di negeri melaka. Mereka memperkenalkan diri mereka sebagai Baba atau peranakan. Baba sesungguhnya hanya merujuk kepada orang Baba di Melaka.

Kebudayaan Baba telah menyimpan pelbagai artifak dan mereka mempunyai cara hidup yang unik dan tersendiri hasil asimilasi dengan penduduk tempatan. Walau apapun kenyataannya yang pasti kebudayaan Baba adalah contoh daripada kebudayaan Cina yang telah diperkayakan dengan tradisi tempatan iaitu tradisi orang Melayu Melaka.

Etnik Baba boleh dikesan melalui beberapa da seperti dari segi pakaian, masakan dan bahasa. Masyarakat Baba mempunyai kebudayaan yang bercorak kemelayuan namun pada dasarnya masih berpegang kepada prinsip penggabungan budaya etnik Cina. Masyarakat Baba dilihat sebagai satu masyarakat yang berbeza dari masyarakat Cina di Malaysia kerana wlaupun mereka dikenali sebagai orang Cina seperti yang telah dijelaskan, mereka dianggap sebagai mempunyai sifat yang lebih kemelayuan. Identiti Baba adalah hasil daripada proses akulturasi. Ciri – ciri kebudayaan Baba yang paling mudah dilihat oleh orangluar adalah ciri – ciri akulturasi yang signifiksn dan memperkuatkan lagi anggapan stereotaip.

PakaianHingga ke hari ini masih terdapat banyak kaum Nyonya yang memakai kain sarung dan kebaya. Pakaian nyonya ini berlainan dan merupakan satu simbol identiti bagimasyarakat Baba. Pakaian ini dapat membezakan kaum Baba dari Cina dan Baba yang lumrahnya memang tidak memakai sarung dan kebaya.

Namun sejak kebelakangan ini, masyarakat Cina bukan Baba mula berjinak – jinak dengan sarung sehingga sebilangan kecil masyarakat Cina bukan Baba telah dapat menyesuaikan diri dengan memakai sarung.
Masih terdapat perbezaan di antara di dalam pemakaian masyarakat Baba dengan masyarkat Cina di mana kebaya yang dipakai masyarakat Baba memerlukan 3 pasang kerongsang untuk dijadikan butang yang mana budaya yang diwarisi masyarakat Melayu tidak mempunyai butang.
MasakanMasakan Baba lebih mirip kepada masakan Melayu. Walaubagaimanapun, masakan Baba adalah campuran masakan Cina dan melayu tetapi massih beridentitikan masakan Baba.

Masakan Nyonya lebih dirujuk dengan nama lauk Nyonya iaitu daging dan sayuran. Masakan Nyonya biasanya pedas dan menggunakan banyak cili. Bagi masyarakat Baba, penggunaan cili yang banyak di dalam masakan adalah satu identiti yang menbezakan di antara masyarakat Baba dan Cina.

Masyarakat Baba masih mengamalkan satu upacara tradisi yang bersangkutan dengan penyembahan nenek moyang iaitu penggunaan meja panjang atau lauk tok panjang. Upacara ini ialah memasak lauk sembahyang dengan masakan yang istimewa pada hari – hari tertentu sahaja.
Di antara masakan nyonya yang menerima pengaruh Melayu adalah seperti penggunaan belacan, bauh keras, asam, lengkuas, serai dan acar. Manakala lauk Nyonya yang masih dikekalkan identiti Nyonya ialah seperti ponteh (daging khinzir yang dimasak dengan kacang soya masin / tauchu), itik tem (daging itik yang dimasak dengan sayur asin), cak bek (daging khinzir yang dimasak dengan kicap dan halia). Penggunaan daging khinzir ini yang membezakan identiti masakan Nyonya dan Melayu. Selain itu kuih cang nyonya dan kuih cang abu juga merupakan masakan istimewa bagi kaum Baba.

Bahasa
Aspek kebudayaan Baba yang ketara berbeza daripada kebudayaan Cina tetapi hampir kepada budaya Melayu iaitu dialek Baba-Melayu kerana dialek itu meniru bahasa Hokkien. Bahasa Baba ialah campuran kepada 3 bahasa iaitu bahasa Melayu, bahasa Inggeris dan bahasa Hokkien.

Perkahwinan
Perkahwinan bagi masyarakat Baba unik kerabat terdapat asimilasi dengan budaya tempatan. Perkahwinan tradisional ini dikenali sebagai kahwin dulukala dan satu daripada upacara yang paling menarik ialah upacara cheo thau.

Upacara cheo thau dimulakan di ruamh pengantin perempuan terlebih dahulu di mana sam kai (high altar) akan dinaikkan dan mengadap pintu utama ruang tamu. Seterusnya ibu bapa pengantin akan memasang lilin di atas meja tersebut. Cheo thau merupakan satu upacara penyatuan di antara suami isteri. Upacara ini dilakukan bagi memberitahu kedua – dua mempelai itu bahawa mereka akan berkahwin dan akan menghadapi masyarakat luar tanpa perlindungan daripada keluarga mereka lagi. Upacara ini dijalankan pada waktu pagi di antara 3 – 4 pagi atau selepas waktu malam.

dalam pada itu kain yang dilapik atas meja sam kai dikenali sebagai tok wee. Kain tok wee ini mengandungi pelbagai warna dan disulam dengan hiasan corak lapan yang abadi dan juga hiasan yang mewakili perlanjutan, kemewahan dan pengajaran.

Di atas sam kai terdapat dua batang lilin. Lilin ini dibalut dengan kertas merah yang telah dicorakkan dengan 8 potongan. Manakala pada bahagian belakangnya pula terdapat mangkuk – mangkuk kecil yang diisikan dengan kuih ‘ih’ yang berwarna putih dan merah. Kuih ini digelek dengan tangan hingga bulat dan dimasukkan bersama – sama dengan air gula yang telah dimasak. Kuih ‘ih’ ini juga akan digunakan untuk dimakan oleh pasangan pengantin pada upacara yang kemudiannya.